شاید در ابتدا کمی عجیب به نظر برسد وقتی بدانیم که بدن ما الکتریسیته تولید می کند. نمک موجود در بدن که به آن الکترولیت گفته می شود، ترکیبی یونی است که در آب، به بار الکتریکی مثبت و منفی شکسته می شود و فعالیت الکتریکی بدن را موجب می شود. این فعالیت الکتریکی برای هماهنگی عضلات، عملکرد قلب، جذب مایعات، عمل دفع و عملکرد سیستم عصبی لازم و ضروری است.

معمولا افراد به دلیل تعرق، بیماری، استعمال دارو یا دلایل دیگر، الکترولیت ها را از دست می دهند، که این باعث عدم تعادلی می شود که می تواند مشکلاتی جدی برای سلامتی به بار بیاورد. کلیه ها و همچنین رژیم غذایی به تنظیم و برگرداندن تعادل کمک می کنند، گرچه مواقعی نیز به مداخله بیرونی نیاز است.

علائم و نشانه های عدم تعادل الکترولیت در بدن به چه صورت هستند؟

نشانه های عدم تعادل الکترولیت اغلب به این بستگی دارد که کدام الکترولیت مسئله ساز شده است، گرچه خیلی از نشانه ها با هم مشترک هستند. این علائم شامل موارد زیر است: خستگی مفرط، نفخ، سردرد، سرگیجه، عدم تمرکز ذهنی، گیجی، اختلال حواس، ضعف حافظه، زود رنجی، یبوست و مشکلات گوارشی مزمن، درد در مفاصل، استخوانها یا عضلات، اختلال سیستم عصبی، اسپاسم عضلات و انقباض ناگهانی آنها، بی حسی، تشنج، فشار خون متغیر، تپش قلب نامنظم .

علائم عدم تعادل به شدت آن بستگی دارد. به عنوان مثال کمبود متوسط تا کم مقدار سدیم بدن، منجر به حالت تهوع و سردرد در فرد شده، اما کمبود شدید سدیم میتواند گیجی حواس، حمله سرع ، کما و حتی مرگ فرد را منجر شود.

چگونه عدم تعادل الکترولیت تشخیص داده می شود؟
تشخیص عدم تعادل الکترولیت ممکن است نیازمند آزمایش خون و ادرار باشد تا میزان الکترولیت در خون و میزانی که دفع می شود تعیین شود. با نظر پزشک متخصص و بررسی علائم توسط وی، نوار قلب و عکس از کلیه ها نیز ممکن است لازم باشد.

چرا ممکن است به عدم تعادل الکترولیت در بدن دچار شویم؟
بیشترین دلیل عدم بالانس الکترولیت، از دست دادن مقدار زیادی از مایعات بدن به دلیل اسهال و استفراغ طولانی مدت، عرق کردن بیش از حد و تب بالا است. دلایل دیگر میتواند تعذیه نامناسب و استعمال ناکافی الکترولیت ها، همچنین جذب بد به دلیل مشکلات پزشکی از جمله مشکلات معده، کلیه، هورمون ها یا غدد درون ریز باشد. داروهایی از قبیل داروهای مدر و آنتی بیوتیک ها نیز باعث عدم تعادل الکترولیت های بدن می شوند. البته در مواردی اندک، ورزش زیادی یا اعمال زور زیادی نیز باعث این عدم تعادل می شود.
همچنین افرادی که مقدار زیادی آب را مثلا بیشتر از چهار گالون در روز می نوشند یا برای جبران آب از دست رفته مقداری زیادی آب را سریع میل می کنند، معمولا این عدم تعادل را تجربه خواهند نمود.

چه کسانی در معرض این عدم تعادل الکترولیت در بدن هستند؟
سطح سدیم پایین شایع ترین عدم تعادل الکترولیت است. خانم ها و آقایان با کلیه های سالم نیز در معرض این عدم تعادل الکترولیت هستند. اگر چه افراد دچار اختلالات غذایی مثل پرخوری و بی اشتهایی، ریسک بالاتری دارند. جوان ها به اندازه کودکان یا افراد مسن حساس نیستند. بیماران با ناراحتی های کلیه مثل نارسائی کیله در معرض ریسک بالاتری هستند چراکه کلیه ها نقش بسزایی در تنظیم سطح الکترولیت دارند.

چگونه از عدم تعادل الکترولیت پیشگیری کنیم؟
یک رژیم غذایی متعادل که میوه جات و سبزیجات تازه را شامل می شود در تنظیم الکترولیت ها بسیار سودمند خواهد بود. از جمله خوراکی های موثر برای بالانس الکترولیت میتوان به گوجه فرنگی، موز، و میوه های آبدار مثل هندوانه، سیب و آناناس اشاره کرد. نگه داشتن سطح پتاسیم کافی با خوردن سیب زمینی شیرین، آناناس، آووکادو، اسفناچ و پرتقال حاصل می شود.
بعد از ورزش کردن، این نکته بسیار مهم است که قبل از نوشیدن آب، بدن خود را خنک کنید. این موضوع باعث کاهش از دست دادن آب شده و جذب الکترولیت را افزایش می دهد. همچنین اگر از رژیم غذایی خود، مواد معدنی کافی دریافت نمی کنید، می توانید با دستور پزشک از مکمل های غذایی استفاده کنید.
یک روش عالی این است که وان حمام را از آب گرم پر نمایید و به ان سولفات منیزیم خوراکی یا نمک اپسوم اضافه کنید. اجازه دهید که این مواد معدنی به طور مستقیم جذب منافذ پوست شما شوند. این کار می تواند سطح منیزیم را تا 33 درصد افزایش دهد. بیشتر از مدت بیست دقیقه در این آب نمک باقی نمانید چراکه با عرق کردن منیزیم را از دست می دهید. در هنگام ورزش نیز حتما هر پانزده الی 20 دقیقه جرعه ای از نوشیدنی ورزشی بنوشید.

بیشتر بدانیم:
چگونه در منزل یک نوشیدنی ورزشی درست کنیم؟

توجه داشته باشید در حالیکه مصرف آب در نگهداری رطوبت صحیح مهم است، برای جلوگیری از عدم تعادل الکترولیت، باید از زیاده روی در نوشیدن آب نیز پرهیز کنیم. افراط در نوشیدن آب، و همینطور کم آبی، می تواند باعث استفراغ و اسهال و همان عدم تعادل الکترولیتی شود که می خواهیم از آن جلوگیری کنیم.

چگونه این عدم تعادل را درمان کنیم؟
اگرچه بسیاری از درمان ها برای عدم تعادل الکترولیت برای پیشگیری است، درمان های دیگری نیز برای شرایط جدی وجود دارد که شامل شناخت و درمان مشکلاتی است که این عدم تعادل را منجر شده اند. مثل تزریق مایعات وریدی و تامین جایگزین الکترولیتی. عدم تعادل های کوچک توسط تغییر در رژیم غذایی درمان می شود.لازم است به این نکته توجه کنید که سطح سدیم پایین بایستی به صورت آهسته بالا بیاید، چراکه تغییر شدید در غلظت سدیم باعث می شود تا سلولهای مغز آسیب ببینند.

مترجم: هلاله حق
منبع: وب سایت www.livestrong.com