بدن ما دارای چند لایه است؟

کوشا چیست

در مورد لایه های بدن بیشتر بدانیم...

وقتی بدنمان را مشاهده می کنیم، می گوییم: این بدن من است، این دست، این پا، و این سر من است. وقتی کمی عمیق تر می شویم، افکار و احساساتمان را می شناسیم و همچنان می گوییم: اینها افکار و تجربیات من هستند، و به همین ترتیب... این در واقع به این معناست که همه چیز به ما متعلق است اما مساوی با ما نیست. "خود" ظاهرا چیزی دیگر است. بدن، افکار، احساسات و خرد فقط پوستهایی هستندکه هسته وجودی ما را می پوشانند. ما فقط وقتی می توانیم این را تجربه کنیم که عمیق تر درون خود برویم و به لایه هایی که "خود" را پوشانده اند نفوذ کنیم.

 

طبق فلسفه ودانتیک، هر فردی دارای 5 بدن(5 کوشا) است. کوشا به معنای غلاف، جلد است و بر طبق فلسفه ودانتیک، کوشاها پوششی برای آتمان(روح، درونی ترین خود) هستند.

 

پانچا کوشا یا 5 جلد ما از ناخالص ترین تا ظریف ترین عبارتند از:
AnnamayaKosha یا لایه فیزیکی
PranamayaKosha یا لایه انرژی حیاتی
ManomayaKosha یا لایه ذهنی
Vijnanamayakosha یا لایه خرد
AnandamayaKosha یا لایه سعادت

لایه های بدن

اگرچه همه این لایه ها به طور همزمان کار می کنند، اغلب ما، فقط به یک یا دو لایه دسترسی آگاهانه داریم. برای مثال، اگرچه اغلب خودمان را در لایه فیزیکی وصف می کنیم. خودمان را چاق یا لاغر، قوی یا ضعیف، زیبا یا غیرجذاب توصیف می کنیم؛ زمان زیادی را در لایه ذهنی، در افکار و سایر فرم های فعالیت ذهن می گذرانیم.

 

با درک بهتری از این لایه ها(بدن ها) و نحوه تأثیرگذاری آنها روی هم، قدرت ما در انتخاب ها و عکس العمل ها به وقایع افزایش می یابد.به معنای دیگر، وقتی از لایه فیزیکی آگاه باشیم، متمرکز هستیم و با بصیرت آن غذاها و فعالیت هایی را انتخاب می کنیم که بدن را تغذیه می کنند. وقتی قدرت ظریف درمان در لایه انرژی حیاتی را لمس کنیم، می توانیم انرژی گیر افتاده را حرکت دهیم، انرژی حیاتی خود را آزاد کنیم و با انرژی طبیعت و دیگران مرتبط شویم. وقتی لایه ذهنی را بشناسیم، می توانیم به تاثیر افکارمان توجه کنیم و از خلسه ای که در اثر پذیرش افکار و احساسات با چشمان بسته پیش می آید، بیرون بیاییم. با دسترسی به لایه خرد، متوجه می شویم که وضوح و بصیرت بیشتری داریم تا زندگی خود را در مسیر صحیح قرار دهیم. و نهایتا هر زمان که به لایه سعادت دسترسی بیابیم، در خوبی بنیادین زندگی قرار می گیریم.


AnnamayaKosha یا لایه فیزیکی
بیرونی ترین لایه، لایه فیزیکی است که فرزانگان به آن لایه غذایی می گویند("آنا" در زبان سانسکریت به معنای غذا است)؛ چراکه نه تنها از غذایی که می خوریم ساخته می شود، بلکه نهایتا غذای سایر مخلوقات می شود. اگرچه لایه فیزیکی، قسمت قابل مشاهده ما است و ما به اشتباه خودمان را با آن می شناسیم، تعداد اندکی از ما از اینکه درون بدنمان چه می گذرد یا ارگانهایمان کجا هستند، حسی درست داریم. بیشتر ما، ماهیچه ها یا اندامهایمان را نمی توانیم حس کنیم تا زمانی که درد بگیرند! یا به جای حس کردن بدن از درون، ترجیح می دهیم راجع به بدن فیزیکی مان فکر کنیم، چراکه بیشتر انرژی و توجه ما در بدن ذهنیمان است.

آسیب های بدنی، اعتیاد ها و عادات خوراکی مضر، اغلب به این دلیل به سراغمان می آیند که تمایل داریم از بدن استفاده کنیم بدون اینکه احساس کنیم چگونه پاسخ می دهد.

لایه فیزیکی، از چهار لایه دیگر آسیب پذیرتر است و از ناکارایی سایر بدن ها به وضوح متأثر می شود. برای سلامت این لایه، تغذیه کافی با توجه به نوع بدن، پاکسازی و همچنین ورزش لازم است. توجه به این نکته ضروری است که چگونگی تغذیه کردن لایه فیزیکی روی لایه های دیگر مخصوصا لایه هایی که به آن نزدیک ترند، تأثیر می گذارد. غذاهای تمیز و مغذی یک ذهن خالص و ساتویک را نیز به همراه می آورند.


PranamayaKosha یا لایه انرژی حیاتی
بدن انرژی از پرانا تشکیل شده، نیروی حیاتی که از طریق کانالهای انرژی ظریف در ما جریان دارد.

بدن ما برای زندگی به آب و غذا و همچنین به پرانا، به عنوان تغذیه ای ظریف نیاز دارد. ما با هر نفس، نه تنها اکسیژن می گیریم، بلکه پرانا نیز جذب می کنیم و همه غذاها نیز نه تنها مواد مغذی، بلکه پرانا نیز به ما می رسانند. در حقیقت پرانا بین همه کوشاها وجود دارد و آنها را کنار هم نگه می دارد؛ بنابراین همه عملکردهای فیزیکی و روانی را ممکن می کند، اما لایه مخصوص به خود را دارد تا هم انرژی حیاتی لازم برای بدن فیزیکی را تامین کند و هم لایه زمخت را به بدن ذهنی متصل کند.

لایه انرژی حیاتی، در لایه فیزیکی نفوذ می کند اما بسیار بزرگتر است. وقتی جریان انرژی یا امواج گرما را در قلب و سر خود در طی مدیتیشن یا انجام آساناها احساس می کنید، با بدن انرژی حیاتی خود مرتبط هستید. احساس پر انرژی بودن، خواب آلودگی، کسالت، بی قراری یا آرامش، همگی خصوصیات بدن انرژی حیاتی هستند.

همانطور که شما یک ظاهر فیزیکی دارید، یک امضای انرژتیکی شخصی نیز دارید. وقتی به این انرژی درون و اطراف خود حساس شوید، ارتعاشات منحصر به فردی که شما و اطرافیان در اتاق یا حتی یک تکه لباس جا می گذارید را متوجه می شوید.ممکن است حتی به این توجه کنید که میزان زیادی از ارتباطات شما با دنیا در سطح انرژتیکی است. احساستان را وقتی با فردی عصبانی در یک اتاق هستید، به یاد بیاورید، یا وقتی در سایه یک درخت احساس صلح می کنید، یا آن احساس انتقال ظریف انرژی را بیاد آورید، وقتی در کنار یک استاد خوب هستید.

هدف ابتدایی مدیتیشن یا تمرینات آسانا، تنظیم بدن انرژی است. ما اغلب تصور می کنیم مدیتیشن، بدن ذهنی؛ و آسانا، بدن فیزیکی ما را تنظیم می کنند، اما هر دوی اینها با هدف حرکت دادن انرژی راکد در بدن نیز انجام می شوند.

با آگاهی از تنفس میتوان این لایه را کنترل کرد. یکی از روش های درک قدرت بدن انرژی، تمرینی است که شما اجازه می دهید"نفس کشیده شوید" یعنی بدون تغییر الگوی تنفس، از جریان تنفس بعنوان یک جریان خودبه خودی و طبیعی آگاه شوید.

توجه داشته باشید که مواد مخدر، تنباکو و الکل به طور مستقیم روی این لایه اثر می گذارند و در نتیجه روی ذهن نیز اثر می گذارند.


ManomayaKosha یا لایه ذهنی
این لایه، حتی از پرانایاماکوشا وسیع تر و قدرتمند تر است. قلمرو آن نامحدود است. ذهن و افکار می تواند بدون از دست دادن زمان، به هر جا بروند. بنابراین کنترل افکار بسیار دشوار است. فلسفه ودانتا می گوید: "مانو ماترا جاگات" یعنی: "تمام دنیا در ذهن شما وجود دارد."

بدن ذهنی که با آن فکر می کنید، رویا می بینید، خیال بافی می کنید، مانترا یا جملات تأکیدی می گویید، آن بخشی از شماست که دنیایی که در آن زندگی می کنید را معنی دار می کند، به شما حس فردیت، داشتن افکار و تمایلات را می دهد، این لایه است که از دنیای فیزیکی برداشت می کند و زبان ناخودآگاهی که از طریق بدن فیزیکی منعکس می شود را دریافت می کند. گرچه این دریافت ها در این لایه پردازش نمی شوند و در لایه بعدی که آن جنبه از ذهن است که قضاوت می کند و تمیز می دهد، پردازش می شوند.

بدن ذهنی لایه های مختلفی دارد. سطحی ترین لایه شامل افکار گذرا، تصاویر، مشاهدات و احساساتی هستند که در دنیای درونی شما هستند.
لایه های عمیق تر مانومایاکوشا، شامل ساختارهای قدرتمند ذهنی است که توسط عقاید، نظرات و فرضیاتی به وجود آمده اند که شما از خانواده، فرهنگ و از الگوهای ذهنی خود که به مرور زمان جمع کرده اید، بدست آورده اید. این افکار عمیق در بدن ذهنی، منجر به ادراک شما از خودتان و زندگیتان می شود و باعث می شود تا در الگوی خاصی حرکت کنید، و نه تنها تجربیات شما را رنگ آمیزی می کند، بلکه به شکل گیری آنها کمک می کند. به همین دلیل است که یکی از تمرینات بسیار موثر توجه کردن به داستانهایی است که ناآگاهانه بارها و بارها در ذهن شما می گذرند.

فقط از طریق کنترل ذهن است که می توانیم سرنوشت خود را کنترل کنیم. بهترین شیوه استادی ذهن این است که کیفیات و افکار مثبت را پرورش دهیم. از قوانین "یاما" و " نیاما" پیروی کنیم و درک، بخشش، دعا و مانتراها را تمرین کنیم.


Vijnanamayakosha یا لایه خرد
همچنان که در حال بررسی دنیای درونی خود هستید، ممکن است توجهتان به این موضوع جلب شود که در کنار افکارتان، مسائلی هستند که از سطوح عمیق تر و ظریف تر وجودتان می آیند. این احساس دانش درونی، از بدن خرد می آید، لایه ای که از بصیرت و آگاهی تشکیل شده است. بدن خرد مسئول بینش ماست. بدن خرد، در ظریف ترین لایه خود، به بیان ساده آگاهی است، قسمت مشاهده گر خود. اینجا جایی است که استعداد تمیز دادن ذهن، وجود دارد. پس جایی است که همه فکرکردن و پردازش کردن اتفاق می افتد.

 خرد همواره بهترین مشاور ما نیست و این لایه می تواند به سمت مثبت یا منفی برود که بستگی به جامعه ودریافت های حسی که از محیط می گیریم، دارد. بسیاری از مواقع، خرد، نسبت به حقیقت کر می شود و خودخواهانه بر طبق امیال قضاوت می کند و به صورت منیت اشتباه، در توهم دنیا گیر می افتد. پس خرد می تواند ابزاری بسیار مفید باشد، در عین حال بسیار مخرب.

لایه خرد، ظریف تر از آنی است که تنها با آغاز نگاه به درون، و کشف اینکه شما در سطوح ذهنی، روانی و حتی معنوی چه کسی هستید، قابل دسترسی باشد. استفاده از این لایه به صورت آگاهانه تر از طریق مشاهده و جستجوی مداوم، دریافت شما را از دنیا به وضوح تغییر می دهد. این همان لایه ای است که هدف تمرین های معنوی برای دسترسی به پیشرفت معنوی است.


بدن های انرژی، ذهن و خرد، بدن ظریف ما را می سازند. بدن ظریف، به عنوان پل انرژتیک بین بدن سببی ما، و سطح فیزیکی، است. اگر بدن فیزیکی را به صورت یک ماشین در نظر بگیریم، این ماشین توسط نیروی حیاتی ای متحرک شده که از بدن آسترال(بدن ظریف) می آید.


AnandamayaKosha یا لایه سعادت
به این لایه، در اوپانیشادها، لایه سببی گفته می شود، اولین کوشایی است که آتمان، یا مرکز ابدی آگاهی را می پوشاند و از سعادت اعلی تشکیل شده است. "آناندا" به معنی سعادت است ولی نه در احساسات عاطفی. این فقط ذهن است که می تواند احساسات را تجربه کند اما این لایه فراتر از لایه ذهنی است. سعادت آناندامایا کوشا، لذت درونی، صلح و عشق، بدون هیچ دلیل یا محرکی است. سعادتِ بودن، که فقط می تواند در مدیتیشن عمیق یا دعای عمیق تجربه شود. درطی خواب عمیق و بدون رویا کاملا تجربه می شود و در بیداری و وضعیت رویا فقط تا حدی نمایان می شود. شادی مداوم و ماها آناندا(سعادت نامحدود) تنها در یکی شدن با خود، به ما عطا می شود؛ سایر خوشی ها محدود و فانی هستند.

بدن سعادت، مخفی ترین قسمت ماست، با این وجود، حضور ظریفش اینگونه حس می شود که زندگی ارزش زندگی کردن دارد و زنده بودن خوب است. شما به دنیا آمده اید تا سعادت مند باشید، چراکه بدن سعادت، عمیق ترین لایه خود شماست. بدن سعادت از خود جهانی با یک رشته جدا شده و با وجد طبیعی، پویایی و شادی پر شده است.

این بدن، ظریف ترین لایه و سخت ترین برای دسترسی است؛ چراکه تمایل برای رسیدن به امیال و برای راحتی و لذت، محرکی قدرتمند و قدرتی قاطع در ماست.

رابطه با بدن سعادت، با تمرین افزایش می یابد، مخصوصا تمریناتی چون مانترا، مدیتیشن و دعا که به ذهن آموزش می دهد تا افکاری را که بدن سعادت را مخفی می کند، کنار بگذارد. وقتی شما در تماس با بدن سعادت خود هستید، می دانید که طبیعت شما شاد، آزاد و توانا در چشیدن هر گونه شادی از حظ تا شادی ساده است. شما در آن لحظاتی که درونا متوجه می شوید عشق، عمیق ترین واقعیت و فراتر از ساختارهای ذهنی یا ایده ها است، در بدن سعادت خود هستید.در حقیقت، یکی از بزرگترین هدیه های یوگا، قدرت آن در بیدار کردن ما به سوی بدن سعادت است.

 

باور کنید یا نه، این امکان وجود دارد تا در تمامی این سطوح و لایه ها از خودتان آگاه باشید. آگاهی و حضور در همه این کوشاها، یعنی اینکه زندگی خود را بیدار کنید و تمام قسمت های خود را با هم ادغام کنید. آنوقت است که درک کردن خود جهانی، که خودش را به صورت هویت ما نشان می دهد، طبیعی می شود و ما شبیه بزرگترین فرزانگان سنت یوگا می شویم که در تمام بدن هایشان بیدار هستند.


نویسنده: نُوید عطرچین


منابع:
Getting to Know You: The 5 Koshas by Sally Kempton
The Five Body Layers or Koshas by Yol Swan
chakras.net website

 

بیشتر بخوانیم:

آشنایی با چاکراها